AKAÇ: VATANDAŞTA 'KONUŞULUR AMA YAPILMAZ' ENDİŞESİ VAR!
Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi'nin haziran ayı meclis toplantısı, Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Metin Genç'in başkanlığında gerçekleştirildi. Meclis toplantısında Ortahisar Belediye Başkanı Celal Akaç, geçtiğimiz günlerde yaşanan sel afeti ile ilgili bir sunum gerçekleştirdi. Sunumda çok önemli tespitlere yer verildi. Çarpıcı açıklamalar yapan Akaç, afetlerle ilgili önlem alınması konusunda "Vatandaşta 'Konuşulur ama yapılmaz' endişesi var" dedi.
Trabzon ilimizde 03.06.2025 tarihinde yoğunluklu olarak saat 9:30-11:30 arasında oluşan ve birim alana 63 kg/m2 olarak düşen yağışlar, özellikle Ortahisar ve Akçaabat (40 kg/m2) ilçelerimizde oldukça etkili olmuştur.
Akçaabat ilçesi, Çukurca mahallesinde 1 vatandaşımız sel sularına kapılarak,vefat etmiştir.
Ortahisar ilçemizde yaşanan sel felaketi, kırsal mahallerde yol ve arazi şev kopmaları yanında duvar yıkılmaları , dere kıyıları boyunca oyuntu nedeniyle heyelanlar yaşanmasına neden olmuştur.
Ortahisar Belediye ekiplerimiz afet halinin ilk saatleri itibariyle bütün teknik ve idari personelleri ile yapılan planlamaya dayalı çalışmalarına başlamıştır. Alınan ihbarlara göre makine, ekipman ve personellerimiz afetten etkilenen konumlara ulaştırılmış ve çalışmalara başlamıştır. Bütün bu çalışmalar ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile koordineli olarak sürdürülmüştür.
Sahada alınan geçici tedbirler yanında oluşan hasarların kalıcı olarak çözümü içinde teknik personellerimiz etüt çalışmalarını Afet İşleri kurumu ile koordineli olarak ilk gün itibariyle başlamış olup, çalışmalara halen devam edilmektedir.
Ortahisar ilçe merkezi sınırları içERİSİNDEN GEÇEN VE YILLAR İTİBARİYLE MUHTELİF BOYUTTA TAŞKINLARA NEDEN OLAN DERELERE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR VE TESPİTLER AŞAĞIDADIR.
ortahisar ilçe merkezindeki DERELERİN FİZİKİ ÖZELLİKLERİ
kaşÜStü deresi, yomra ilçe sınırı olup, sadece karadeniz sahil yolu geçişi itibariyle kapalı kesitte olup, denize mansaplandığı bölüm ve meMbaya doğru yoğun yerleşim alanı içerisnde ıslah edilmemiştir.taşkın halinde ciddi sorun oluşturabilecektir.yeşilyurt mahallesi sırtlarından 600 m kotlarından toparlanır. 14 km2 drenaj alanı vardır. mecra uzunluğu 7,5 km’yi bulur.
çimenli 1-2-3 nolu yandereler , ramada otel batısından çimenli kasabı adlı işletmenin doğusu arasında yeralırlar. havzaları küçüktür. ancak aşırı yağışlarda etrafına zarar verebilecek durumdadır. mecralarında ıslah yoktur. esentepe mahallesi sırtalarına kadar uzanan drenaj alanları vardır.herbiri 400 arazi kotundan mansaba doğru 2,5-3,0 km’lik mecra uzunluğuna sahiptir.
pelitli deresi, 3,5 km drenaj alanına sahiptir. çilekli mah. sırtlarından 560 arazi kotundan mansaba doğru ilerler.4,5 km mecra uzunluğuna sahiptir. mecrasında ıslah yoktur. havaalanı girişi ulusoy petrol civarında 600 m’lik kapalı kesit ile havalanını geçer ve denize mansaplanır.
Konaklar deresi proje alanı menbaında kalan bölümünün yağış alanı 1,64 km², ana kol uzunluğu 2,654 km, ort. genişliği 0,62 km’dir.öğretmen evleri mevkiinde kısmi kapalı ıslah vardır. bu mevkiinden 850 m’lik bir kapalı kesit ile havaalanını geçer ve denize mansaplanır.
bostancı deresi, yağış alanı 2,0 m2’dir. bulak mah. sırtalrında 480 m kotundan mansaba doğu ilerler. forum iş merkezi doğu yönünden kapalı kesite girer ve balıkçı barınağına mansaplanır. 400m kapalı kesit ile denize dökülür. mecrasında ısla edilmiş bölüm sınırlıdır.
Hamsi Deresi proje alanı menbaında kalan bölümünün yağış alanı 2,0 km², ana kol uzunluğu 2,240 km, genişliği ortalama 0,89 km’dir. 550 m’lik bir bölümü kapalı kesit ile limanın doğu yönünde denize dökülür. yeni yol inşaatı nedeniyle ve çukurçayır mah.deki inşaat atıklar nedeniyle havzası rüsubat akışına maruz bir durumdadır.
Tabakhane Deresi, proje alanı menbaında kalan bölümünün yağış alanı 4,5 km², ana kol uzunluğu 2,872 km, genişliği ortalama 1,56 km’dir.taşkınlarda zarar oluşturan derelerdendir. derenin kahramanmaraş caddesini kestiği bölümden denize kadar olan 750 m’lik bir kesimde kapalı kesit ıslah vardır. membaya doğru kıyısı boyunca ıslah edilmiş sahalar mevcuttur. memba alanlarda rüsubat tutucu yapılar inşa edilmekle beraber ilave gecirgen ıslah yapıları ihtiyacı vardır.
Zağnos Deresi, proje alanı menbaında kalan bölümünün yağış alanı 5,7 km², ana kol uzunluğu 5,136 km , genişliği ortalama 1,11 km’dir. derenin kahramanmaraş caddesini kestiği bölümden, ortahisar belediyesi batı yönünden geçerek denize kadar olan 700 m’lik bir kesimde kapalı kesit ıslah vardır. membaya doğru kıyısı boyunca ıslah edilmiş sahalar mevcuttur. memba alanlarda rüsubat tutucu yapılar inşa edilmekle beraber ilave gecirgen ıslah yapıları ihtiyacı vardır.
Kisarna Deresi, proje alanı menbaında kalan bölümünün yağış alanı 7,2 km², ana kol uzunluğu 5,314 km, genişliği ortalama 1,35 km’dir.oluşan taşkınlarda oluşan zararın en büyük boyutunun yaşanmasına neden olmuştur. beşirli iç yol itibariyle 360 m kapalı kesit ile denize mansaplanır. tanjant yol geçişine kadar ıslahlı kesit olmasına karşın özellikle kurpların oluşturulmasında ve kıyısı boyunca arazi kullanımındaki uygunsuzluklar oluşan taşkının olumsuz sonuç doğurmasına tesir etmiştir. ukarı havzasında ıslah yoktur. özellikle memba bölümleri kıyı erozyonuna ve malzeme taşınımına karşı mutlaka ıslah edilmelidir.
adatepe deresi , 1 nolu beşirli mah. dolmuş durağı batısından , bedri rahmiokulu sapağı itibariyle kapalı kesite girer ve yaklaşık 400 m sonra denize mansaplanır. beşirli mah. sırtlarında 400 m arazi kotundan mansaba doğru ilerler. 3 km’lik bir mecra uzunluğu vardır. ıslahlı kesiti yoktur. değerlendirilmesi gereklidir.
beşirli deresi, uğurlu mah. sırtlarında 400 arazi kotundan mansaba doğru ilerler. 3,5 km mecra uzunluğu vardır.beşirli-uğurlu sapağı itibariyel denize kadar olan 250 m kapalı kesiti mevcut olup, halen tıkalı vaziyettedir.havzası ıslah edilmesi gereken derelerdendir.
akyazı deresi, 32 Km2 bir havzaya sahiptir. havza içinde yerleşkeler civarında ıslah edilen bölümler mevcuttur. ancak yukarı havza önlemleri bakımından tedbir alınması gereklidir. birçok yan kolu vardır. mecra uzunluğu 10 km’yi bulur. memba alanlarda en fazla zarar yaşanan havzalardandır. özellikle üst kotlardaki mahallelerde yaşanan heyelanlar konut ve yollarda ve de arazilrde ciddi hasarlara neden olmuştur.geçit mahallesi sırtlarında 950 kotundan mansaba ilerleyen bir dere mecrası vardır. özellikle havza bütüncül ıslah amaçlı değerlendrilmelidir.
akyazı 1,2,3,4 nolu yandereler , akyazı mahallesinde 200-250 kotundan spor kompleksi-stad ve şehir hastanesi bölgesine intikal ederler. akışları, dolgu alanı kıyısı yol boyunca inşa edilen toplayıcı kanal ile beşirli deresine derive edilmektedir. havzalarında ıslah yoktur.toplayıcı kanala 90 derecelik bir açı ile mansaplanıyor oluşu büyük bir risk oluşturmaktadır. afet halinde spor kompleksi-stad ve şehir hastanesini etkilemeleri sözkonusudur. mecraları ıslah edilmeli toplayıcı kanala intikal edebilecek ve tıkanmalara neden olabilecek ağaç, taş, toprak vb. rüsubi malzemelerin akışını engelleyecek yapılar inşa edilmelidir.
ORTAHİSAR MERKEZLİ Yaşanan taşkınların GÖZLEMLENEN nedenleri;
1)Yağışların lokal ve kısa zaman aralığında düşüşü,
2) DERE YATAK kapasitelerinin yetersizliği,
3) taşkın öncesi dönemde topraktaki suya AŞIRI doygunluk,
4) Yerleşim yeri içinde dere yataklarının üzerinin kapatılmış olması,
5) kanuni bulvarı inşaası ile suların akış doğrultularının değiştirilmesi,
6) Ortahisar ilçe Merkezi Yerleşim alanlarındaki gelişmelere dayalı kazıların kontrolsüz yataklara bırakılması,
7) Dere yataklarına müdahaleler (civar arsa kullanıcılarının faaliyetleri)
8) Derelerin Yukarı havza tedbirleri yanında mecraları boyunca ıslah tedbirlerinin bütünlüklü ele alınmayışı ,
9) Yol ve İnşaat amaçlı yapılan kazıların dere havzalarına kontrolsüz bırakılması, (Toki ve konut inşa edilme amaçlı kazılar/dolgu alanı olmayışı )
10) Sahil Yolu inşa amaçlı yapılan dolgu içindeki menfezlerin eğimi ile dere mecra eğimlerinin uyUMSUZLUĞU,
11) Sahil Yolu yolundaki menfezlere bağlanma yerindeki fiziki durum,
12) Sahil dolgu kotunun, Ortahisar ilçesi batı yönünde 1 ve 2 Nolu Beşirli mahallerinde iç yol kotundan yüksek olması,
13) Dolgu alanında derelerin muhtemel taşma riskine karşı akış doğrultuları boyunca tahliye kanalı olmayışı,
14) TAŞKINLARA NEDEN OLAN Yandere havzalarındaki arazi kullanımı ve kıyı şevleri boyunca yetersiz ıslahLAR,
15) Menfezlerin ve mazgalların periyodik bakımıNDAKİ EKSİKLİK,
16) DERE YATAKLARINDA Akış doğrultusuna engel teşkil edecek ŞEKİLDE ISLAH İLE OLUŞTURULAN kurplar,
17) Dere kıyısı boyunca mülkiyete dayalı uygunsuz arazi kullanımları,
18) DERE YATAKLARINI KESEN YOL GEÇİŞLERİNDE YETERLİ KAPASİTESİ OLMAYAN SANAT YAPILARI İNŞA EDİLMESİ, (BARAJLAMA )
19) KURUMLARARASI KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ, (DSİ, BELEDİYE , AFET İŞLERİ ARASINDA YETKİ KARMAŞASI)
SONUÇ VE ÖNERİLER
Doğal afetler, yerel idareler, Karayolları, Devlet Su İşleri, TİSKİ, AFAD ve AKUT gibi birimlerle sadece taşkın anında değil, öncesinde de birlikte koordineli bir şekilde hazırlığı ve olay esnasında da koordinasyonu gerektiren olaylardır.
Yaşanılan taşkın, oluşan meteorolojik veriler analiz edildiğinde büyük bir taşkın değildir. Ve de lokal olarak Sera deresi-Moloz mevkii ağırlıklı bir alana düşen yağıştan kaynaklıdır.
Bölgenin tamamında yaşanması halinde oluşacak zararın boyutunu kestirmek mümkün değildir.
Fiziki önlemler yanında , şehirlerimizi afete dirençli konumlar olarak yeniden planlama zorunluLUĞU VARDIR.
-temel konulardan biri de, ÖNCEKİ YILLARDA YAŞANAN TAŞKINLARDA ORTAYA ÇIKAN ZARARLARIN KARŞILANMASI VE DE ÖNGÖRÜLEN ÖNLEMLERİN ALINMASI konusudur.
VATANDAŞTA “KONUŞULUR-YAPILMAZ” şeklinde ENDİŞELER VARDIR. yöremizde EN SON ARAKLI’DA OLUŞAN TAŞKINLARDA DA bırakın vatandaşı İLGİLİ KAMU İDARELERİNİN YETERLİ DESTEĞİ ALAMADIĞINI , YAPILAN DESTEKLERİN DE BAZEN ARAÇLARIN YAKIT BEDELLERİNİ BİLE KARŞILAMAK AÇISINDAN DA YETERSİZ KALDIĞINI BİLİYORUZ.
DOLAYISIYL GEREK VATANDAŞ ZARARLARI GEREKSE SANAT YAPILARINDA OLUŞAN TAŞKIN ZARARLARININ GİDERiLMESİ VE YENİ YATIRIMLARIN GERÇEKLEŞTİRİLEBİLMESİ İÇİN KAMU İDARESİNİN SAĞLIKLI BİR TESPİTE DAYALI KAYNAK AKTARIMI ZARURİDİR.
-KAMU İDARElerinin TAŞKINLAR NEDENİYLE OLUŞAN MADDİ ZARARLARIN TESPİTİ VE GİDERİLMESİNE YÖNELİK PLANLAMASI, FİİLEN YAŞANANLAR İLE ORANTILI OLMALIDIR.
-KIRSAL ALANLARDA OLUŞAN HASARLARIN GİDERİLMESİ İÇİN KURUMLAR ARASI KOORDİNASYON SAĞLANMALIDIR.
-KIRSAL ALANDAKİ HEYELANLAR İLE AKIŞA GEÇEN HAFRİYATIN DEPOLANACAĞI ALAN OLUŞTURULMALIDIR. (ARSİN’, BEŞİKDÜZÜ’NE HAFRİYATIN GÖTÜRÜLMESİ MÜMKÜN DEĞİLDİR)
-ORTAHİSAR BELEDİYESİNİN KIRSAL ALANDAKİ HASAR GÖREN VE YENİDEN İNŞASI GEREKLİ OLAN TESİSLERİN YENİDEN İNŞAASI İÇİN YAKLAŞIK OLARAK 200 MİLYON TL’LİK BİR ACİL BÜTÇEYE İHTİYAÇ VARDIR. BU BÜTÇE AFET FONUNDAN TEDARİKİ SAĞLANMALIDIR. (YOL ZARARLARI, ARAZİ KOPMALARI, YIKILAN DUVARLARIN YENİDEN İNŞAASI VB. İŞLER İÇİN). (DERE ISLAHLARI HARİÇ)
-KARAYOLLARI-DSİ-YEREL İDARE ÖZELLİKLE DOLGU ALANINDAKİ KAPALI KESİTLERE AKIŞLARIN GEÇİŞ ŞARTLARINI YENİDEN ELE ALMALI, MEMBAYA DOĞRU ALANLARI DA ESAS ALARAK ISLAH ŞARTLARINI DÜZENLEMELİDİR.
-DSİ SORUN OLUŞTURAN VE OLUŞTURMASI MUHTEMEL DİĞER YANDERELERİN HAVZALARINI MEMBA –MANSAP ŞARTLARINDA BÜTÜNCÜL BİR ISLAH GERÇEKLEŞTİRMEK ÜZERE ETÜT ETMELİ VE BİR AN ÖNCE ISLAH ÖNERİLERİ İNŞA EDİLMELİDİR.
-ORTAHİSAR MERKEZLİ DERELERİN MECRA EĞİMLERİ OLDUKÇA YÜKSEKTİR. BU ŞARTLARDA AKIŞA GEÇECEK SULARIN YIKICI TESİRİ HERZAMAN OLACAKTIR. MECRA EĞİMLERİNİ DÜZENLEYİCİ TEDBİRLER ALINMALIDIR.
-YİNE, AFET HALİNDE HER HALÜKARDA MANSAP SAHALARA İNTİKAL EDECEK AĞAÇ, TAŞ, TOPRAK VB. AKIŞI BOZACAK MATERYAL OLACAKTIR. BU MALZEMELERİ YERİNDE TUTACAK KIYI KORUYUCU YAPILAR YANINDA DEPOLAYACAK MEMBADAN MANSABA DOĞRU BETON VE ÇELİK BARİYERLERLE TUTUCU YAPILAR VE MANSAP BÖLÜMLERDE DE TERSİP BENDLERİ İNŞA EDİLMESİ ŞARTTIR.
- ortahisar merkezinden geçen derelerin ortalama mecra eğimleri % 20-35 arasında değişmektedir. bu eğimde afet halinde sorun oluşmaması mümkün değildir. dolayısıyla herbir derenin UYGUN havza EĞİMİNE getirilmesi gereklidir.
-BU İMALATLARIN İNŞA EDİLECEĞİ KONUMLARDA OLUŞACAK BİRİKTİRME ALANLARININ KAMULAŞTIRILMASI KÜLFETİ GEREĞİ BU ADIMLAR ATILMAMAKTA, SADECE KIYI ISLAHINA YÖNELİNİLMEKTEDİR.
-YANDERLER ÜZERİNDE BULUNAN AĞAÇ VB. AFET HALİNDE HAREKETENEBİLECEK VE YATAKTA TIKANMALARA NEDEN OLABİLECEK MATERYAL PERİYODİK OLARAK TEMİZLENMELİ, TAŞKIN KOTU OLARAK BELİRLENECEK SEVİYELERE KADAR ARAZİ ŞARTLARI TAŞKINA SEBEBİYET VERMEYECEK EKİM ŞARTLARINDA BULUNDURULMALIDIR.
BU SAHALAR ÖZEL MÜLKİYET BİLE OLSA BU TEDBİLERİN ALINMASINA İMKAN TANIYACAK YASAL DÜZENLEMELER YAPILMALIDIR.
-BELİRLİ HİDROLİK KAPASİTESİ OLAN DERE , YANDERELER ÜZERİNDEN GEÇEN YOLLAR İÇİN BÜZ, MENFEZ ŞEKLİNDE GEÇİŞLERDEN VAZ GEÇİLMELİ KÖPRÜ GEÇİŞİ ŞEKLİNDE YAPILAR TASARLANMALIDIR.
-KIRSAL ALANDA YAPI İNŞAAT ALANLARININ TESPİTİ VE ORTAM HAZIRLIĞINDA KAMUSAL DENETİM YETERSİZİDİR. VATANDAŞ BİLİMSEL TESPİTTEN UZAK, KENDİ İNSİYATİFİ İLE HARAKET ETMEKTEDİR. KAMU İDARESİ KESİNLİKLE BU KONUDA BELİRLEYİCİ OLMALI, YEREL İDARECİLER SORUMLULUK (MUHTAR) ALMALIDIR.
DEĞERLİ MECLİS ÜYELERİ,
BÖLGEMİZDE YAĞIŞLARA DAYALI TAŞKIN SORUNLARI HER ZAMAN OLUŞABİLECEK BİR AFET HALİDİR. ÖNERİLERİMİZ DAHA AZ MAL VE HİÇ BİRŞEKİLDE CAN KAYBI OLUŞMAMASINA YÖNELİKTİR. TAŞKIN VE AŞIRI YAĞIŞLAR SONUCU HEYELANLAR İKLİMSEL VE TOPOĞRAFİK ŞARTLAR YANINDA GEÇMİŞTEN BUGÜNE YAPILAŞMA ŞART VE KONUMLARINDAKİ TEKNİK ÖNGÖRÜSÜZLÜKLERİN BİRER SONUCU OLARAK ÖNÜMÜZDEDİR.
ORTAHİSAR’DA oluşan bu taşkınlara “TEK bir sorumlu” aranması doğru değildir. birçok kurum ve kuruluş YANINDA , VATANDAŞIMIZIN DA SORUMULUĞU VARDIR. .
SIRALARSAK,temel sorumluluk sahil dolgusu içinde geçirilen kapalı kesiti ve arazi kotunu bu durumu öngörmeden BELİRLEYEN, EN AZINDAN DERE MECRALARI BOYUNCA DOLGU ALANINDA TAŞKIN TAHLİYE KANALI DÜŞÜNMEYEN, karayolları kurumundadır.
ikincil sorumluluk bu dolgu içinden geçen derelerin MANSAP ALANLARINDA BİR TAKIM TEDBİRLER İNŞA EDİLMESİNE KARŞIN, memba alanlarında , ÖZELLİKLE AFET HALİNDE ŞEV OYUNTULARI İLE AKIŞA GEÇECEK MALZEMELERİ TUTACAK YAPILARI İNŞA ETMEDİĞİNDEN dsi kurumundadır.
üçüncül sorumluluk, özellikle mazgalların açık tutulmasından soruMlu olan ve PERİYODİK BAKIMDA EKSİKLİKLERİ OLAN AŞIRI YAĞIŞ ÖNCESİ MAZGAL KAPAKLARININ açılıp suyu tahliyesinde geciken yerel idarededir.
dördüncül sorumluluk , hepimizdedir.